Qızıl və Xarici Valyuta Ehtiyatları

Qızıl ehtiyatları — dövlət pul qurumlarının nəzarəti altında yüksək likvidli aktivlər . Pul qızılından və xarici valyuta fondlarından, xüsusi çəkilmə hüquqlarından, BVF-dəki ehtiyat mövqeyindən ibarətdir. Xarici valyutada olan fondlara aşağıdakılar daxildir: nağd xarici valyuta; müxbir hesablardakı qalıqlar, o cümlədən qızılda bölünməmiş metal hesablar; 1 ilədək ilkin vadəsi olan əmanətlər, o cümlədən - qızıl depozitlər, əks geri satın alma müqavilələri çərçivəsində verilən kreditlər, * * xaricdəki mərkəzi banklarla, Beynəlxalq Hesablaşmalar Bankı və ən azı uzunmüddətli kredit reytinqi olan digər qeyri-rezident kredit təşkilatları ilə. "Fitch Ratings" və "Standard & Poor's" reytinq agentliklərinin təsnifatına görə "A" (və ya "Moody's" reytinq agentliyinin təsnifatına görə "A2"); "Fitch Ratings" və "Standard & Poor's" reytinq agentliklərinin təsnifatına əsasən "AA-" dan aşağı olmayan borc qiymətli kağızları (və ya borc qiymətli kağızları emitentləri) reytinqi olan qeyri-rezidentlər tərəfindən buraxılmış borc qiymətli kağızları »), Qeyri-rezidentlərə orijinal ödəmə müddəti 1 ilə qədər olan digər maliyyə tələbləri. Əvvəllər dövlət ehtiyatları qızılla yaradılmışdı, lakin Bretton Woods konfransı nəticəsində Amerika Birləşmiş Ştatları, ABŞ dolları və qızıla çevrilmə öhdəliyi ilə ABŞ dollarına dünya valyutası olaraq dəstək verdi. Qızıl Standartdan sərbəst konversiyaya keçmə müddətində ABŞ dolları qızılla birlikdə dünya pulu növünə çevrildi. Ardından, 1971-ci ildə Bretton-Vuds sisteminin çökməsindən sonra, ABŞ dollarının qızıla çevrilməsindən imtina etdi, lakin qlobal əməliyyatlarda ABŞ dollarının üstünlük payını nəzərə alaraq, ABŞ dolları əsas ehtiyat valyutası olaraq qalır və əksər mərkəzi banklar böyük valyuta saxlamağa davam edir ABŞ dollarındakı beynəlxalq ehtiyat həcmi. Dünyadakı beynəlxalq ehtiyatların valyuta quruluşundakı dəyişiklik göstərir ki, XX və XIX əsrin əvvəllərində ABŞ və Böyük Britaniya valyutalarını ən çox möhkəmləndirdilər. Yalnız avronun yaradılması ilə Avropanın aparıcı kontinental ölkələri Rusiyanın fəal şəkildə qarşı çıxdığı bu qədər həddindən artıq möhkəmlənmə meylinə müqavimət göstərə bildilər. Qeydlər: Çin məlumatları üç ayda bir yeniləyir.

Xarici valyuta siyasəti — dövlətlər, mərkəzi banklar və beynəlxalq maliyyə qurumları tərəfindən həyata keçirilən pul dövriyyəsi və valyuta münasibətləri sahəsində bir sıra tədbirlər. İqtisadi siyasətin əsas seqmentlərindən biridir. Eyni zamanda, valyuta tənzimlənməsi dövlətin valyuta siyasətinin ifadə üsuludur. Planlaşdırma müddətindən asılı olaraq vardır: Mövcud pul siyasəti; Struktur pul siyasəti. Növlərin fərqləndirilməsinə əlavə olaraq pul siyasəti təzahür formaları ilə fərqlənir ki, bu da “necə?” sualına cavab verir. Endirim siyasəti; Şüar siyasəti (valyuta müdaxiləsi daxil olmaqla); Valyuta ehtiyatlarının şaxələndirilməsi Valyuta məhdudiyyəti (Valyuta nəzarəti); Valyuta konvertasiyasının tənzimlənməsi; Məzənnə rejimi; Devalvasiya və yenidən qiymətləndirmə. Pul siyasətinin həyata keçirilməsinin vasitələrindən biri də valyuta tənzimlənməsi - dünya valyuta sisteminin prinsipləri nəzərə alınmaqla, pul sistemini yaxşılaşdırmaq və səmərəliliyini artırmaq üçün ölkənin daxili və beynəlxalq valyuta münasibətlərinin dövlət tərəfindən tənzimlənməsidir. Валютное право. М.: Юстиция. под ред.

Valyuta : Dövlətin pul sistemi və pul vahidi. Xarici pullar. Balans üzrə məbləğin cəmi. Xarici valyuta müvafiq xarici dövlətin və dövlətlər qrupunun ərazisində tədavüldə olan və qanuni ödəniş vasitəsi sayılan, eləcə də tədavüldən çıxarılmış və ya çıxarılan, lakin həmin ərazidə tədavüldə oln pul nişanlarına dəyişdirilə bilən banknotlar, xəzinə biletləri və sikkələr şəklində pul nişanları; xarici dövlətlərin pul vahidlərində, beynəlxalq pul və ya hesablaşma vahidlərində hesabla rda olan vəsaitlərdir. Valyuta sərvətləri — xarici valyutada istifadə edilmiş ödəniş sənədləri (çeklər, veksellər, akkredetivlər və s.); fond qiymətli kağızları (səhmlər, istiqrazlar) və digər borc öhdəlikləri; qiymətli metallar (qızıl, gümüş, platin (palladium, iridium, osmium, rodium, rutenium); qiymətli daşlar – almazlar, zümrüdlər, yaqutlar, sapirlər, aleksandritlərdir. Valyuta əməliyyatlarına aşağıdakılar aid edilir: valyuta sərvətlərinə mülkiyət hüququnun və digər hüquqların keçməsi ilə əlaqədar əməliyyatlar, o cümlədən ödəniş vasitəsi kimi xarici valyutadan və xarici valyutda ödəniş sənədlərindən istifadə edilməsi; valyuta sərvətlərinin AR ərazisinə gətirilməsi, eləcə də AR-dən çıxarılması və göndərilməsi; Beynəlxalq pul köçürmələrinin həyata keçirilməsi. Xarici valyuta ilə və xarici valyutada qiymətli kağızlarla əməliyyatlar cari və kapitalın hərəkəti ilə bağlı valyuta əməliyyatlarına bölünür. Cari valyuta əməliyyatlarına daxildir: Malların, işlırin və xidmətlərin ixracı və idxalı üzrə hesablaşmaların , eləcə də ixrac-idxal əməliyyalarının 180 gündən artıq olmayan müddətdə kreditləşdirilməsi ilə əlaqədar hesablaşmaların həyata keçirilməsi üçün xarici valyutanın AR-ə və AR-dən köçürülməsi; 180 gündən artıq olmayan müddətdə maliyyə kreditlərinin alınması və verilməsi; əmanətlər, investisiyalar, kreditlər və kapitalın hərəkəti ilə bağlı valyuta əməliyyatları üzrə faizlərin, dividendlərin və digər gəlirlərin AR-ə və AR-dən köçürülməsi; AR-ə və AR-dən qeyri-ticarət xarakterli köçürmələr, o cümlədən əmək haqqı, təqaüd və miras üzrə məbləğlərin köçürülməsi, eləcə də digər bu kimi əməliyyatlar. Valyuta əməliyyatları AR-nun Mərkəzi Bankının lisenziyasını almış banklar və digər kredit təşkilatları – müvəkkil banklar — həyata keçirir. Xarici iqtisadi fəaliyyəti, o cümlədən cari valyuta əməliyyalarını həyata keçirmək üçün hüquqi şəxslər olan rezidentlət AR-də, eləcə də AR-in hüdudlarından kənarda müvəkkil banklarda xarici valyuta hesablarına, qeyri-rezidentlər isə AR ərazisindəki müvəkkil banklarda xarici valyutada və milli valyutada hesablara malik ola bilərlər.

İqtisadi və Valyuta Birliyi (İVB) — ticarət blokunun elə bir formasıdır ki, burada həm iqtisadi ittifaq (ümumi bazar və gömrük ittifaqı), həm də valyuta birliyi olur. Bunu sadə valyuta birliyindən (məsələn, Latın Valyuta Birliyi, XIX əsr) ayırmaq lazımdır. İVB iqtisadi inteqrasiyanın 5-ci səviyyəsidir. İVB və tam iqtisadi inteqrasiya arasında keçid mərhələsi kimi maliyyə birliyi formalaşdırılır.

Aqroiqlim ehtiyatları — dedikdə hər bir ərazinin aldığı günəş enerjisi, isti və rütubətin miqdarı və onların kənd təsərrüfatında istifadə edilməsi imkanları nəzərdə tutulur. Onu qiymətləndirmək üçün havanın orta sutkalıq temperaturunun müəyyən hədləri keçməsi tarixləri, həmin dövrdə temperatur cəmi, atmosfer yağıntılarının miqdarı kimi iqlim amilləri dəqiq öyrənilməlidir Havanın temperaturu kənd təsərrüfatı bitkilərinin böyüməsini, inkişafını, məhsuldarlığını, məhsulun keyfiyyətini müəyyən edən əsas həyati amillərdən biridir. Müxtəlif torpaq – iqlim şəraitinə malik olan ərazilərdə çoxsaylı tədqiqatçıların apardığı coğrafi və bioloji tədqiqatlar göstərir ki, havanın orta sutkalıq temperaturunun yazda O°C-dən yuxarı keçməsi ilə bir sıra bitkilərdə ilkin vegetasiya elementləri müşahidə edilir, payızda isə temperaturun həmin həddən aşağı keçməsi ilə bitkilərdə qış sakitliyi dövrü başlayır. Dağlıq ərazilərə doğru getdikcə ərazinin hündürlüyündən, yamacların makro- və eləcə də mikro istiqamətindən asılı olaraq temperaturun 0o-dən keçməsi tarixləri dəyişir. Yüksək dağlıq ərazidə (3000 m-ə qədər) havanın temperaturunun 0o-dən yuxarı keçməsi mayın ortalarına qədər baş verir.

Balıq ehtiyatları — su hövzələrində məskunlaşan, istifadə olunan və ya istifadə oluna bilən balıq növlərinin, digər su heyvanları və bitkilərinin mütləq kütləsi. Ayrı-ayrı dəniz növlərinin ehtiyatları bir-biri ilə əlaqəli və kompensasiya yolları ilə "yüksələ və düşə" bilər. Məsələn, 1960-cı illərdə Atlantik okeanında mavi marlin şüaüzgəclisinin ovunda azalma müşahidə olunmuşdur. Bunun əvəzinə, yelkəntikən balıqların ovunda artım müşahidə olunmuşdur. Daha sonra 1970-ci illərin sonundan 1980-ci illərin sonlarına qədər yelkəntikən balıqların ovunda azalma yaşanmış, qılınc balıqlarının ovunda artım baş vermişdir. Nəticədə, marlinin ümumi ovlanma səviyyəsi kifayət qədər sabit qalmışdır. == İstinadlar == == Əlavə ədəbiyyat == Begg GA, Friedland KD and Pearce JB (1999) "Stock identification and its role in stock assessment and fisheries management: an overview." Fisheries Research, 43:1–8. Booke HE (1999) "The stock concept revisited: perspectives on its history in fisheries" Fisheries Research, 43 (1–3): 9–11. DOI:10.1016/S0165-7836(99)00063-6 Cadrin SX, Friedland KD and Waldman JR (2004) Stock Identification Methods : Applications in Fishery Science.

Rekreasiya ehtiyatları— Rekreasiya ehtiyatlarına (istirahət) rekreasiya və turizmin təşkili üçün istifadə edilə bilən,nadir tarixi və bədii dəyərə malik olan, estetik cazibədarlığı və müalicə-sağlamlıq əhəmiyyətinə malik olan təbii və antropogen obyektlər daxildir.Rekreasiya ehtiyatları dörd əsas qrupa ayrılır.Onlardan birincisi olan rekreasiya-müalicə ehtiyatlarına müalicə əhəmiyyətli mineral sular aiddir. İkinci qrupa rekreasiya-sağlamlıq sahələri daxil edilir.(çimərliklər). Üçüncü qrupa rekreasiya-idman mərkəzləri, məsələn, dağ-xizək idman mərkəzləri aid edilə bilər.Rekreasiya-tanışlıq obyektlərinə tarixi abidələr daxildir. Bir çox hallarda rekreasiya ehtiyatları iki böyük qrupa ayrılır: 1. Təbii rekreasiya-turizm ehtiyatları istirahət,müalicə və turizm üçün istifadə edilir. Onlara okeanlar,dənizlər,çaylar və göllərin sahilboyu əraziləri,dağlar meşə massivləri,mineral suların mənbələri aiddir. Belə təbii landşaftlara yaxın istirahət,idmanla məşğul olmaq,ov etmək,balıq tutmaq üçün əlverişli imkanlar vardır. 2. Mədəni-tarixi obyektlərə tarixi, arxeoloji,şəhərsalma,arxitektura,incəsənət abidələri daxildir.Bu qrupa aid olan abidələrə Londonda Vestminster, Moskvada Kreml,Romada Kolizey,Hindistanda Tac-Mahaldır.

Əmək ehtiyatları — əmək bazarında işçi qüvvələrin ehtiyatları. Planlı iqtisadiyyat sistemində "əmək bazarı" anlayışı mövcud deyildi. Bazar iqtisadiyyatına keçidlə əlaqədar olaraq bazarlar, o cümlədən tələb və təklif münasibətlərinin fəaliyyət göstərdiyi əmək ehtiyatları bazarı meydana çıxdı və əmək ehtiyatlarının bölüşdürülməsi vacib problemlərdən birinə çevrildi. Əmək bazarında insan resursları artıq dövlətin və ya onun strukturlarının qərarı ilə işə düzəlmirlər, tələb və təklif münasibətlərinə daxil olurlar və təbii ki, burada əmək ehtiyatları arasında rəqabət yaranır. Azərbaycanda əmək bazarında kəskin şəkildə işsizlik problemi yoxdur. Amma əmək bazarının keyfiyyət problemləri var, əmək ehtiyatları iqtisadiyyatımızın tələblərinə cavab vermir və bu problemlər həll edilməlidir. Bir ixtisas üzrə kifayət qədər kadrlar olur ki, onlara ehtiyac yoxdur, amma başqa bir sahədə kadrlar çatışmır. Buna görə də Azərbaycana xaricdən əmək ehtiyatlarının axını davam edir. Kifayət qədər düşünülməmiş kadr siyasəti əmək məhsuldarlığının azalmasına və gəlir itkisinə səbəb ola bilər. Məhz buna görə də hazırda müəssisələrin kadr ehtiyatlarının ixtisas səviyyəsi və peşəkarlıq getdikcə daha böyük əhəmiyyət kəsb edir.

İstehsal ehtiyatları — müəssisənin qəbul etdiyi, lakin hələ iş yerinə köçürülməmiş ehtiyatlar. Böyük Rusiya Ensiklopediyasının məlumatına görə, istehsal ehtiyatları müəssisəyə daxil olmuş, lakin hələ də iş yerlərinə köçürülməmiş xammal, materiallar, alınmış yarımfabrikatlar və komponentlər, yanacaq, alətlər və digər istehsal vasitələridir. Ehtiyatlar təbii və pulla ölçülən maddi ehtiyatların bir hissəsidir.

Qızıl (Au) — təbiətdə saf şəkildə rast gəlinən əlvan metal. Kimyəvi elementlərdən biridir. Kimyəvi elementlərin dövri cədvəlində 79-cu elementdir. Təmiz halda qızılın rəngi samanı-sarıdır və metallik parıltıya malikdir, qarışıqlıqların tərkibindən asılı olaraq müxtəlif rəng alır. Qızılda gümüşün yüksək miqdarı olduqda onun rəngi açıq-sarı, mis olduqda yaşımtıl sarı olur. Palladiumun qarışığı qızılı ağ rəngə boyayır. Məhz buna görə də qızılın tərkibində palladiumun miqdarı 25% olduqda ona "ağ qızıl" deyilir. Qızıl parlaq sarı rəngi və parıldaması ilə diqqəti cəlb edən çox ağır metaldır. Üstəlik, asanlıqla reaksiya verməyən çox stabil bir element olduğu üçün hava və sudan təsirlənmir. Buna görə də heç vaxt paslanmır, ləkələnmir və matlaşmır.

Noqata (rus. Ногата) — Kiyev Rus dövlətinin pul sistemi vahidlərindən biri. X əsrdə daha keyfiyyətli dirhəmləri keyfiyyətsiz dirhəmlərdən fərqləndirmək məqsədilə yaradılmışdır. XI əsrdə Noqata 1/20 qrivnaya və 1,25 kunaya (XII əsrdə 2,5 kunaya) bərabər idi. Noqata adı pul ifadəsi kimi XV əsrin axırlarınadək saxlanılmışdır. Ногата // Энциклопедический словарь Брокгауза и Ефрона: В 86 томах (82 т. и 4 доп.). СПб.. 1890–1907. Словарь нумизмата.

Regional valyuta (ing. Local currency, alm. Regionalgeld‎, fr. Monnaie locale) — yerli hakimiyyət orqanları, ticarət-sənaye, aqrar, maliyyə, həmçinin özəl şəxs tərəfindən ödəniş və investisiya vasitəsi kimi qəbul edilmiş reginal pul vahidi. Regional valyuta ABŞ, Kanada, Avstriya, Böyük Britaniya və s. ölkələrdə istifadə edilir. Margrit Kennedy, Bernard A. Lietaer: Regionalwährungen. Riemann, München 2004. ISBN 3-570-50052-7. Mathias Weis, Heiko Spitzeck: Der Geldkomplex.

"Foreks" (tam adı: "Beynəlxalq Valyuta Dəyişdirmə Bazarı"; ing. Forex Trading, Currency Forex, Forex Exchange Market, FX) — dövlətlərarası valyuta dəyişdirmə bazarı.

Valyuta dəhlizi — valyuta məzənnəsinə dövlət və maliyyə institutlarının inzibati təsiri şəraitində çevik və qabaqcadan məlum olan valyuta məzənnəsi. Maliyyə-iqtisadi vəziyyətin sabitliyini pozan böhran hadisələrinin qarşısını almaq məqsədi ilə müəyyən olunur. İqtisadi inkişafın mənfi meyillərini yumşaldan təbii amillərin zəifləməsi zamanı valyuta dəhlizinin tətbiqi məqsədəuyğundur. Valyuta dəhlizinin fəaliyyət göstərmə mexanizmi ondan ibarətdir ki, valyuta məzənnəsinin nəzarət olunan dəyişməsi iqtisadi vəziyyətdəki real dəyişikliklərə uyğun olaraq baş verir. Lakin valyutaların məzənnə nisbətlərinin dəyişməsi prosesi birja sessiyaları zamanı görünməmiş (bəzən müzaidənin iştirakçıları tərəfindən qəsdən törədilən) hərəkətlərin təsirinə məruz qalmır. Başqa sözlə, məzənnə nisbətlərinin dəyişməsi və valyuta məzənnəsinin müəyyən edilməsi yalnız ciddi məhdudlaşdırılmış və normativ-hüquqi aktlarla möhkəmlənmiş hədlərdə tərəddüd edə bilər. Mahiyyətcə valyuta dəhlizinin tətbiqi iqtisadiyyatda real dəyişikliklərə uyğun olaraq valyutaların məzənnə nisbətlərindəki üzən və əvvəlcədən bilinən dəyişikliklərin zəruriliyinin hökumət tərəfindən qəbul və eyni zamanda məzənnələrin əsaslandırılmayan artması, yaxud azalması hesabma möhtəkirlik əməliyyatlarının (və müvafiq olaraq mənfəətin) həyata keçirilməsi imkanının kəsişməsi deməkdir. Valyuta dəhlizi iqtisadi vəziyyəti tam dəqiqləşdirməyə və deməli, xarici iqtisadi əməliyyatların aparılması zamanı riski azaltmağa imkan verir. Bu, bütövlükdə bütün iqtisadiyyat üçün kifayət qədər ciddi sabitləşdirici amildir. Lakin bu amil o vaxta qədər müsbət hesab oluna bilər ki, valyuta dəhlizinin fəaliyyət göstərməsi nəticələri işin real vəziyyətinə uyğun gəlir.

Valyuta işarəsi və ya simvolu — pul vahidi adının qısa işarə olunması. Bu hərf, hərf birləşməsi, heroqlif, heca, xüsusi işarə və ya simvol şəklində göstərilə bilər. Bundan başqa onu təsvir etmək üçün qrafem, qrafik qısaltmalar, abbreviatura (hərf kodu şəklində daxil olmaqla), şərti hərf nişanları və həmçinin onların kombinasiya növlərindən istifadə olunur. Hətta bütöv bir söz valyuta işarəsi kimi istifadə edilə bilər. Həmçinin "Valyuta işarələri (simovlları)" müəyyən Unicode standartı qrafeminin (¤) adıdır, hansı ki bəzən bütöv oxşar simvol qrupu üçün emblem kimi istifadə olunur. "Valyuta simvolları" (ing. Currency Symbols) — 20A0-20CF aralığında yerləşən və bəzi valyutaların yığcam təsvirlərini özündə cəmləşdirən Unicode standartında tipoqrafik işarə qrupunun adı. Bir sıra səbəblərə görə standartın digər qruplarına aid olunan işarələrlə birlikdə onlar "Valyuta Simvolu" kateqoriyasını təşkil edirlər, hansına ki standartın 8-ci versiyasının dərcində 53 qrafem (qədim simvolları saymadan) daxil idi, baxmayaraq ki, əslində dünyada daha çox valyuta simvolu mövcuddur. Valyuta işarələri çox vaxt unikal olmur, eyni simvol bir neçə valyutanı təsvir etmək üçün istifadə olunur. Eyni zamanda, bəzi pul vahidlərinin ümumiyyətlə xüsusi simvol yoxdur və onları göstərmək üçün sadə qısaltmalardan istifadə olunur.

Mübadilə məzənnəsi və ya valyuta məzənnəsi — milli valyuta vahidinin xarici valyuta ilə ifadə olunmuş qiyməti. İki müxtəlif valyutanın qiymət nisbəti kimi xarakterizə olunan m.m. aşağıdakı üsullarla müəyyən olunur: 1. Birbaşa kotirovka – 1 vahid milli valyutanın müəyyən həcmdə xarici valyuta ilə ifadə olunması. Məsələn, 1 Azərbaycan manatı = 1,18 ABŞ dolları; 2. Dolayı kotirovka – müəyyən həcmdə milli valyutanın 1 vahid xarici valyuta ilə ifadə olunması. Məsələn, 1 ABŞ dolları = 0,85 Azərbaycan manatı; 3. Çarpaz kotirovka – iki valyutanın hər birinin 3-cü valyutaya nəzərən məzənnəsi vasitəsilə bir-birində ifadəsi. Məsələn, 1 ABŞ dolları = 0,85 Azərbaycan manatı; 1 ABŞ dolları = 1,65 gürcü larisi təşkil edirsə, onda 1 Azərbaycan manatı = 1,65/0,85 = 1,94 gürcü larisi a. Nominal valyuta məzənnəsi – valyuta bazarında 2 müxtəlif valyutanın bir-birinə mübadilə edildiyi məzənnə; b.

Valyuta riskləri (ing. exchange rate exposure) - xarici ticarət, kredit, valyuta əməliyyatları, fond və əmtəə birjalarında əməliyyatlar aparılarkən xarici valyutanın milli valyutaya nisbətən məzənnəsinin dəyişməsi ilə əlaqədar valyuta itkiləri təhlükəsi. Bu təhlükə açıq valyuta mövqeyi olduqda yaranır. İxracatçılar və idxalatçılar üçün valyuta riskləri, qiymət valyutası onlar üçün xarici valyuta olduğu halda yaranır. Onlar kontraktın bağlanması ilə kontrakt üzrə ödəniş arasındakı müddətdə maddi itkiyə məruz qala bilərlər. Lakin məzənnələr əks istiqamətdə dəyişdikdə ixracatçılar və idxalatçılar ziyana düşür. Əgər borcluların borcu və kreditorların krediti başqa ölkələrin valyutası şəklində ifadə edilmişdirsə, borclular və kreditorlar, xarici valyuta şəklində avuarlann saxlayıcılan, dövlət təşkilatlan və banklar, eləcə də ölkələrin rəsmi valyuta ehtiyatlan valyuta risklərinə məruz qala bilərlər. Ölkələrin valyuta risklərindən müdafiə vasitəsi, ilk növbədə, forvard kontraktlan və svoplar haqqında sazişlərdir. Valyuta risklərini minimallaşdırmağın əsas istiqamətləri: tədiyə valyutası kimi milli valyutadan istifadəsi, müqaviləyə valyuta məzənnəsinin dəyişməsindən asılı olaraq pul öhdəliklərinin dəyişməsi haqqında şərtlər daxil edilməsi, valyuta fyuçerslərinin köməyi ilə hecirləmə. Valyuta risklərinin üç növü fərqləndirilir: Gələcəkdə valyuta məzənnəsinin dəyişməsi nəticəsində aktivlərin və passivlərin dəyəri dəyişə bilər.

Valyuta İnstitutu (ing. monetary institute) – ixtiyari pul siyasəti qarşısında sabit məzənnəni qorumaq üçün hazırlanmış valyuta lövhəsi ilə mərkəzi bank arasındakı pul hakimiyyətinin ara forması. Valyuta İnstitutu mərkəzi bankın sonraki prototipidir. İlk pul quruluşunun 1861-ci ildə, Hindustanın geniş bölgəsinin İngilis müstəmləkəsi olduğu zaman Britaniya Hindistanda qurulduğuna inanılır. 1861-ci ildə koloniya kağız pullar haqqında bir qanun qəbul etdi, ona görə xüsusi banklardan pul çıxarmaq hüququ Hindistanın müstəmləkə hökumətinə verildi. Xüsusi bank qeydləri 1867-ci ilə qədər dövriyyədə olmağa davam etdi. Pul məsələsinin yeni təşkilati-hüquqi forması qarışıq xarakter daşıyırdı. Rəsmi emitent Maliyyə Nazirliyinin Kağız Pulların Çıxarılması Departamenti tərəfindən təmsil olunan Hindistanın müstəmləkə hökuməti idi. İngiltərə Bankı banknotların buraxılmasından texniki olaraq məsuliyyət daşıyırdı. Pul dövriyyəsinin təşkili müstəmləkə hökumətinin agentləri rolunda səlahiyyətli banklar tərəfindən həyata keçirildi.

Valyuta dəyişdirilməsi (ing. currency substitution) — milli pulun tədavül vasitəsi kimi xarici valyutalarla əvəz edilməsi və qanuni ödəniş vasitəsi statusu almış xarici valyutalar olmadan əmanət. İqtisadi dildə valyuta əvəzlənməsi oxşar hadisəni — qeyri-rəsmi (faktik, qismən, kölgə) dollarlaşmanı təsvir edən dollarlaşmanın formalarından biri ilə sinonimdir. İqtisadiyyat nəzəriyyəsində "valyuta əvəzi" anlayışı 1977-ci ildə Buenos-Ayres Universitetində (Argentina) işləyərkən Gilermo Kalvo və Karlos Rodriges tərəfindən təqdim edilmişdir. İfadə onlar tərəfindən valyuta əvəzlənməsi baxımından real məzənnənin təhlili çərçivəsində istifadə olunub. İlk tədqiqatçıların gəldiyi əsas nəticə ondan ibarət idi ki, valyuta əvəzetməsi olduğu halda pul kütləsinin artması milli valyutanın dəyərdən düşməsinə səbəb olur. Bu termin iqtisadi ədəbiyyatda 1970-ci illərdən, inkişaf etməkdə olan iqtisadiyyatlarda valyutanın deregulyasiyası və maliyyə bazarlarının liberallaşdırılması proseslərinin başladığı vaxtdan fəal şəkildə istifadə olunur. Valyuta əvəzlənməsinin iki əsas anlayışı var. Onlardan biri Qilyermo Kalvo və Karlos Veq (Cons Hopkins Universiteti) tərəfindən hazırlanmışdır. Onların variantında valyuta əvəzedicisi xarici valyutanın daxili bazarda tədavül vasitəsi kimi istifadə edilməsidir.

'Qalın mətn'Valyuta mübadiləsi — fərqli dəyər tarixləri olan eyni məbləğ üçün iki əks konvertasiya əməliyyatının birləşməsidir. Mübadiləyə gəldikdə, daha yaxın əməliyyatın icra tarixi dəyər tarixi adlanır və daha uzaq əks əməliyyatın icra tarixi mübadilənin bitmə tarixidir. Valyuta mübadiləsi əməliyyatlarının əksəriyyəti 1 ilə qədər müddətə bağlanır. Əgər tarixdə ən yaxın konvertasiya əməliyyatı valyutanın alınmasıdırsa (adətən əsas olan), daha uzaq olanı isə valyutanın satışıdırsa, belə mübadilə "alıb/satılmış" adlanır. Əgər başlanğıcda valyutanın satışı üzrə əməliyyat həyata keçirilirsə və əks əməliyyat valyutanın alınmasıdırsa, bu mübadilə "satılmış/alıb" adlanacaq. Bir qayda olaraq, valyuta mübadiləsi əməliyyatı bir qarşı tərəflə həyata keçirilir, yəni hər iki konvertasiya əməliyyatı eyni bankla həyata keçirilir. Bununla belə, mübadilə fərqli banklarla bağlanmış eyni məbləğə fərqli dəyər tarixləri olan iki əks konvertasiya əməliyyatının kombinasiyası adlandırmağa icazə verilir — bu qurulmuş mübadilədir. Mübadilə xətti — müxtəlif ölkələrin iki mərkəzi bankı arasında sabit məzənnələrlə valyutaların qarşılıqlı mübadiləsinə dair razılaşmadır. Məsələn, Fed özü üçün avro götürür, AMB-yə dollar verir. Eyni zamanda, hər iki mərkəzi bank sadəcə olaraq öz milli valyutasını buraxır və dərhal dəyişdirirlər.

Valyuta müharibələri və ya rəqib devalvasiyası — öz ixrac həcmlərini artırmaq və idxalını artırmaq üçün bir sıra ölkələrin hökumətlərin və mərkəzi banklarının ardıcıl qəsdən hərəkətləri. İxrac həcmində artım, daxili ixracat müəssisələrinin istehsalının xarici valyutasının azalması və ixracatçıların qiymətini azaltmaq qabiliyyətinin azalması səbəbindən baş verir. Yerli valyuta dəyərsizləşməsi ilə idxal daha bahalı olur və buna görə yerli istehsalçılar üçün rəqabət üstünlükləri yaradan azalır. Son vaxtlara qədər xarici valyuta müharibələrinin fenomeni olduqca nadir idi. Epizodlardan birinin 1930-cu ildə baş verdiyi hadisənin, bəzi ölkələrin xarici ticarətinin həcmini yatırmaq üçün bəzi dövlətlərin satış valyutası olduqda, 1930-cu ildə hadisənin hadisəsidir. 2 oktyabr 2010-cu ildə, BVF Dominik Stross-Kan, Çində vəziyyətə istinadən və Braziliya Maliyyə Nazirliyinin dünya pul müharibəsinin başlaması ilə əlaqədar bəyanat, xarici valyuta müharibələrinin yeni başlaması yenidən mümkündür. Kaliforniya Universitetinin professoru Berkley Barri Eyxenqrin hesab edir ki, milli valyutaların zəifləməsinin nəticəsi pul siyasətinin liberallaşdırılmasını qismən əlaqələndiriləcəkdir.